Tarım ve Orman Bakanlığı, küresel ısınmanın neden olabileceği kuraklık riskiyle başa çıkmak için tedbirler almaya devam ediyor. “Tarımsal Kuraklıkla Mücadele Stratejisi ve Eylem Planı” hazırlıkları yapılırken, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü‘nün (TAGEM) Enstitülerince ülkenin her yerinde değişen iklim ve toprak koşullarına uygun tohumlar üretiliyor. Bu tohumlar, ekstrem sıcaklık, kuraklık, tuzluluk vb. abiyotik stres koşullarına dayanıklı ve aynı zamanda hastalık ve zararlılara karşı biyotik streslere karşı da dirençli olacak şekilde geliştiriliyor.
Araştırma Enstitüleri tarafından geliştirilen 30 ekmeklik buğday, 12 makarnalık buğday ve 19 arpa çeşidi gibi tohumlar, üreticilerin hizmetine sunuldu. Ayrıca Konya Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nde on binlerce materyal test edilerek 19 çeşit kuraklığa dayanıklı tohum tescil edildi.
Tescil edilen bu tohum çeşitleri özel sektöre ve TİGEM’e devredilerek tohum çoğaltma çalışmaları yapıldı. Bu çeşitlerden TANER ve BOZKIR, kuraklık dayanımı ve yüksek su kullanım etkinliği özellikleri ile mevcut kuraklığa hassas çeşitlere göre yüzde 15-20 oranında artış sağladı. Ayrıca TANER’de yüzde 250, BOZKIR’de ise yüzde 200 artış kaydedildi. Her iki çeşit de iklim değişimine uyum sağlama konusunda umut verirken, SELÇUKLU ise daha yüksek verim ve kalite değerlerine sahip özellikleriyle piyasaya sürülecek.
ÜLKE GENELİNE YAYILMASI BEKLENİYOR
Kuraklığa dayanıklı çeşitler Konya, Karaman, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Sivas, Tokat, Kayseri, Çorum, Çankırı, Yozgat, Kütahya, Afyonkarahisar, Erzurum, Kars, Kastamonu, Mersin, Ardahan, Gaziantep, Eskişehir, Denizli, Burdur ve Kırşehir başta olmak üzere tüm Türkiye’ye yaygınlaştırılması hedefleniyor. Bu yayılma hızı dikkate alındığında geliştirilen çeşitlerin kullanım oranının, yakın zamanda ekmeklik buğday ekiliş alanlarında önemli bir düzeye ulaşması bekleniyor.
Kuraklıkla mücadelede çeşit geliştirme yanında koruyucu toprak işleme ve doğrudan ekim uygulamalarının yaygınlaştırılması için ise ülke genelinde TAGEM ve FAO destekli projeler yürütülüyor. Bu çalışmalar ile üreticilerin toprak hazırlama masraflarını azaltarak girdileri düşürülüyor. Ayrıca toprak işleyip parçalamadığından topraktaki nemi muhafaza ederek kuraklığın etkisi azaltılıyor. Yapılan çalışmalarla bu sistemi kullanan üretici sayısında ve doğrudan ekilen alanlarda artış gözleniyor.
KURAKLIĞA DAYANIKLI NOHUT
2022 yılında teklif edilen ve TAGEM – Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’nün 2023-2027 yılları arasında yürüteceği “Kuraklık Stresine Dayanıklı Nohut Genotiplerinin Geliştirilmesi” projesi ile kuraklığa dayanıklı, üreticilerin ve pazarın isteklerine uygun yeni nohut çeşitleri geliştirilmeye çalışılıyor. Bu amaçla kuraklığa dayanıklı ebeveyn hatlar belirlenecek ve ıslah programı oluşturulacak. Geliştirilecek olan yeni çeşitlerle üreticilerin kuraklıkla yaşadığı kayıplar azaltılarak hem üreticiler hem de ülke ekonomisine daha fazla katkıda bulunulmuş olacak.
MISIRDA PROJELER DEVAM EDİYOR
“Mısırda Kuraklık Stresine Toleranslı Çeşit Islahı” adlı TAGEM tarafından finanse edilen 2017-2021 yılları arasında yürütülen proje kapsamında; kuraklığa toleranslılık ıslahı için oluşturulan popülasyonlardan ileri kademede nitelikli hatlar elde edilmiş ve önceki dönemlerde başarılı olan saf hatlar birbirleri ile melezlenerek aday çeşitler geliştirildi. Bu proje Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (BATEM) liderliğinde yürütülmekte olup, diğer mısır çalışan enstitülerimizde lokasyonlar şeklinde gerçekleştiriliyor. Projenin 5 yıllık ikinci dilimi 2022’de başlatılarak çalışmalar planlanmalar kapsamında sürdürülüyor.
ENDÜSTRİ BİTKİLERİNDE KURAKLIĞA TOLERANSLI ÇEŞİT ÇALIŞMALARI
Kuraklığa oldukça dayanıklı ve marjinal alanlarda da rahatlıkla yetiştirilebilen aspir bitkisinde de Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından Linas ve Olas isimli çeşitler tescil ettirildi.
Enstitüler de ayrıca “Soyada Verim ve Kalite Özellikleri Bakımından Üstün, Kuraklığa Toleranslı Genotiplerin Geliştirilmesi (2021 – 2023 )” TÜBİTAK projesini sürdürülüyor. Proje sonunda kurağa tolerant soya çeşitlerinin geliştirilmesi bekleniyor.
Pamuk
Nazilli Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünce TÜBİTAK işbirliği ile Lif Verimi ve Kalitesi Yüksek, Biyotik ve Abiyotik Stres Faktörlerine Tolerant Yerli Pamuk Genotiplerinin, Klasik Islah ve Moleküler Sınıflama Yöntemleri ile Geliştirilmesi Projesi yürütülüyor. Proje çalışmalarında 2020 yılında tescil edilen Çerdo, Selçuk Bey ve Volkan çeşitlerinin kuraklığa orta tolerant olduğu belirlendi.
Marjinal alanlarda ve nadas alanlarında toprağı yormadan yetiştirilebilecek kurağa dayanıklı ketencik bitkisi için ülkemizde ilk yerli ve milli ketencik (Aslanbey) çeşidi 2017 yılında tescil edildi. Yenilenebilir enerji kaynağı olarak ketencikten hem kaliteli biyodizel hem de kaliteli biyojet yakıtı elde edilmekte olması yeşil mutabakata imza atmış olan Türkiye için büyük önem taşıyor.
TAGEM-Üniversite iş birliği ile “Kurağa Dayanıklı Hibrit Şeker Pancarı Çeşit Geliştirme Projesi” de devam ediyor. Proje sonunda kurağa tolerant şeker pancarı çeşitlerinin geliştirilmesi bekleniyor.
TARIMSAL KURAKLIKLA MÜCADELE STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
Tarım ve Orman Bakanlığının “Tarımsal Kuraklıkla Mücadele Stratejisi ve Eylem Planı” kapsamında çalışmaları devam ediyor. Planda yer alan bazı hedefler ise şöyle:
İklim değişikliği ve kuraklıkla mücadeleadına kuraklığa dayanıklı-tolerant ve iklime uyumlu hububat çeşitleri geliştirilerek bunların kullanımının yaygınlaştırılması,
Daha az su tüketen, su kullanım etkinliği yüksek endüstri bitkileri geliştirilmesi,
Kuraklığa dayanıklı-tolerant çayır-mera yem bitkilerinin geliştirilmesi,
Toprak sağlığının korunması ve topraktaki suyun muhafaza edilmesi adına Toprak İşlemesiz Tarım, Azaltılmış Toprak İşleme ve Doğrudan Ekim Sistemlerinin tanıtılması ve yaygınlaştırılması,
Çayır ve meralara kuraklığa dayanıklı bitki tohumlarının doğrudan ekim sistemi ile ekilmesi,
Orta Anadolu’da küçükbaş hayvancılığın geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması (Merinos ve Akkaraman geliştirme projeleri),
Orta Anadolu’da büyükbaş hayvancılıkta iklim değişikliğine uyumlu hayvan varlığının arttırılması ve gerekli dönüşümün sağlanması (Anadolu Esmeri Geliştirme Projesi),
Kuraklık algısının belirlenmesi ve buna uygun stratejiler geliştirilmesi,
Bitki genetik kaynaklarının belirlenmesi, toplanması, karakterizasyonu ve ıslah programlarına entegrasyonu.
